6205 ZZ 25x52x15 Rulman
RULMAN NEDİR?
Rulmanın temel görevi, aralarında
relatif dönme hareketi olan iki eleman arasında sürtünmeyi minimuma indirmek ve
sorunsuz yük aktarımını sağlamaktır. Rulman dönen her mekanizmanın elemanıdır.
Mükemmel bir rulman mükemmel bir mekanizma yaratır. Redüktör, vantilatör ve
pompalarda, takım tezgahları millerinde, otomobil şaftı, aks, dişli kutusu,
kayış gergi sistemi, alternatör ve direksiyon sistemlerinde, su pompası ve
kapılarda, her çeşit endüstriyel elektrik motorunda, çamaşır makinası ve
elektrikli süpürgelerinde, tarım makinalarında, ağır iş makinalarında, rüzgar
türbinlerinde, kısacası dönen her türlü mekanizmada rulman kullanılır.
Rulman Bileşenleri
Kafesler
Yuvarlanma elemanlarını
çevresel olarak eşit aralıkta tutan ve dönüş esnasında birbirlerine
sürtünmesini önleme amacıyla kafesler kullanılmaktadır. Kuvvet iletiminde
kafesler rol almazlar. Kafesler malzemelerine göre aşağıdaki şekillerde
gruplandırılırlar.
Çelik sac kafes (J):Standart kafes malzemesi DC04-DC01-DC03'dir.
150°C'ye kadar kullanılabilirler. Sac kafesler 2 parça halindedir ve bu 2 yarım
kafes perçinlerle birbirlerine tutturulurlar.
Cam yünü takviyesiz Plastik kafes (TN):115°C'ye kadar kullanılabilirler. Malzeme genel
adı P6.6 olarak geçer. ORS‘ de TN olarak geçen isimlendirmenin teknik
tanımlaması A4H'tır.
Cam yünü takviyeli Plastik kafes (TN1):150°C'ye kadar kullanılabilirler. Malzeme genel
adı P6.6 olarak geçer. ORS‘ de TN1 olarak geçen isimlendirmenin teknik
tanımlaması A3HG5'tir.
Cam yünü takviyeli Plastik kafes (TH1):170°C'ye kadar kullanılabilirler. Malzeme genel
adı P4.6 olarak geçer. ORS‘ de TH1 olarak geçen isimlendirmenin teknik
tanımlaması Stanyl'dir.
Masif pirinç kafes (M):Ağır yük ve titreşimlerin olduğu ortamlarda
kullanılır. Üretilmesi zor ve pahalıdır.
Çelik veya pirinç kafesler uygun malzeme sacdan
preslenerek, masif kafesler pirinç malzemeden işlenerek veya plastik malzemeden
enjeksiyonla üretilebilirler. Son dönemlerde malzemesi Polyamid 6.6, Polyamid
4.6 ve normal veya cam yünü takviyeli olan plastik kafesler hafif olmaları,
kayma, şok absorbe edebilme özellikleri ve yüksek devirlerde daha az gürültüye
sebep olmaları yüzünden birçok uygulamada tercih edilmektedirler. Ayrıca,
fenolik (phenolic) malzemeden üretilmiş kafesler de müşteri isteği veya uygulama
alanı doğrultusunda kullanılabilmektedir.
Kapaklar
Kapaklar, rulman
içerisindeki gresin dışarı çıkmasını ve dışardan rulman içerisine yabancı madde
girmesini engeller.
Sac kapak (Z):Sacdan imal edilirler, malzeme TS 275 - DIN EN 10202‘ tür. İç bileziğe
sürtünmedikleri için lastik kapaklara göre daha yüksek hızlarda
kullanılabilirler.
Lastik kapak (RS):NBR, ACM, FKM, NDNN, HNBR gibi çeşitli elastomer
ve çelik sac kısımdan oluşurlar. İç bileziğe sürtünerek çalıştıkları için
içerden dışarıya veya dışardan içeriye doğru sızdırmazlıkları sac kapaklara
göre çok daha iyidir, ancak sürtünmeden dolayı yüksek hızlarda çalışmaya uygun
değildirler. Ama yüksek hızlar için nispeten daha uygun az temaslı veya
temassız tasarım yapılabilir. Çeşitli uygulamalara göre iç dudak şekilleri
farklıdır. (RSR, RS1, RDD vb.)
Lastik esaslı malzemelerin dikkate alınması
gereken çalışma sıcaklıkları aşağıda verilmiştir:
NBR :-30°C
/ +105°C (Kısa süreli çalışmalarda max 120 °C'ye çıkabilir)
NDNN :-40°C
/ +130°C (Kısa süreli çalışmalarda max 150°C'ye çıkabilir)
HNBR :-40°C
/ +150°C (Kısa süreli çalışmalarda max 170°C'ye çıkabilir)
ACM :-20°C
/ +150°C (Kısa süreli çalışmalarda max 170°C'ye çıkabilir)
FKM :-30°C
/ +200°C (Kısa süreli çalışmalarda max 230°C'ye çıkabilir)
Yuvarlanma Yolu Elemanları
Kuvvet iletimini
sağlarlar, rulmanların sınıflandırmasında ana etken olarak rol oynarlar.
Bilyalar küresel şekillidirler, kullanıldıkları
yataklarda sürtünme kuvvetleri diğer rulmanlara göre daha düşüktür ve çok
yüksek hızlarda dönen rulmanlı yataklarda tercih edilirler. Çelik bilyaların
yanı sıra seramik bilyalarda rulmanlarda kullanılmaktadırlar. Bilyaların
rulmandaki teması noktasaldır.
Rulmanlarda kullanılan makaralar konik,
silindirik, küresel ve iğne makaralı olmak üzere çeşitleri mevcuttur. Rulmanda
çizgisel temas ile yük taşırlar. Temas uçlarındaki yük dağılımını minimize
etmek için yüzeylerinde bombe mevcuttur. Çizgisel temasa sahip olması nedeniyle
aynı ölçülerdeki bilyalı rulmana göre daha fazla yük taşırlar.
Yağlama Çeşitleri ve Gres
Rulmanların güvenilir
çalışması için, yuvarlanma elemanları ile yuvarlanma yolları arasındaki direkt
metal temasını engellemek ve yüzeylerin aşınmasını önlemek amacıyla uygun bir
şekilde yağlama yapılmalıdır. Bu nedenle uygun yağın seçimi, yağlama metodu vb.
unsurlar önemlidir.
Rulmanların yağlanması için gresler, sıvı yağlar
ve özel bazı durumlarda da katı yağlar kullanılabilir. Yağlama, sürtünmeyi,
dolayısıyla aşınmayı azaltır ve paslanmayı önler. Yağ, soğutma ve sızdırmazlık
görevini de üstlenebilir. Taşıyıcı özelliğe sahip bir yağ filminin oluşması
genelde rulman yüküne, devir sayısına, yağın çalışma viskozitesine ve rulman
büyüklüğüne bağlıdır.
Yağ seçiminde sadece teorik hesaplarla bulunan
değerleri (temas yüzeylerinin mikro ve makro geometrileri, yuvarlanma teması
anındaki yağlama durumu gibi) almakla birlikte bunlara ek olarak tecrübe
değerlerine de yer vermek gerekir. Özellikle yüksek basınç katkı maddeleri (EP
katkıları) ihtiva eden yağ kimyevi reaksiyona giriyorsa bu konu daha da önem
kazanır.
Gresler, katkı maddeleri ile kalınlaştırılarak
elde edilen madeni veya sentetik yağlardır. Gres ile yapılan yağlama,
rulmanlarda kullanılan en yaygın yağlama şeklidir. Yuvarlanma elemanı ile
bilezik yuvarlanma yolları arasında film tabakası oluşturarak sürtünmeyi
minimum düzeye indiren gresler rulmanların kullanım yerlerine göre (yük,
sıcaklık, devir, ortam koşulları vs.) çok çeşitlilik gösterir, bu oran tüm
uygulamaların %90'ı civarındadır. Kullanım koşullarının iyi analiz edilerek
uygun özelliklerde gresin seçilmesi gerekir. Rulman içerisine konulacak gres
miktarı kullanıcı isteğine göre değişmekle beraber genel olarak rulman iç
hacminin %20-%30'u arasındadır. Özel uygulamalarda bu değerler değişebilir.
Örneğin, yüksek hızlarda gres miktarı azaltılır. Genel olarak imalat esnasında
rulmana konulan gres, rulmanın tüm çalışma ömrü için yeterlidir.
Sıvı yağ ile yağlama genellikle yüksek hız veya
çalışma sıcaklığının gres kullanımına uygun olmadığı zamanlarda uygulanır.
Ayrıca az sürtünme ve rulmanlardaki sıcaklığın dışarı atılması, gürültü ve
vibrasyon azaltması gerektiğinde sıvı yağ ile yağlama yapılır. Yağ banyosu,
sıçratmalı - çarpmalı yağlama, damlatmalı yağlama, sirkülasyon yağlaması, sisli
ve hava-yağ karışımı ile yağlama, püskürtmeli yağlama çeşitli sıvı yağ ile
yağlama şekilleridir.
Paketleme Malzemeleri
Genel anlamda pasa karşı koruma amaçlı olarak paketleme yapılmaktadır ve bu aşamada kullanılan konzervasyon yağı ya da VCI önemli rol oynamaktadır. Paketleme şekilleri (tekli kutulu, tekli naylonlu, dökme, özel dizayn, vb.), paketleme için kullanılan malzemeler müşterilerin taleplerine ve taşıma şekillerine göre değişmektedir.
Aksesuarlar
Bazı rulmanlarda uygulama farklılığı ya da tasarım gerekliliği nedeniyle aksesuar adı verilen komponentlere (parçalara) ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda da baskı kovanı, plastik kovan, somun, keçe, sac muhafaza, baskı yayı, vb. adı verilen ürünlerin tasarımına da ihtiyaç duyulmaktadır. Bu aşamada rulmanlar uygun aksesuarlarla birlikte set adı altında satılmaktadır.